MÜDDETNAME HESAPLARINDA KOŞULLU SALIVERİLME: 01.06.2005 TARİHİNDEN ÖNCE VE SONRA

Koşullu salıverilme, ceza hukuku sisteminde mahkumların belirli bir süre hapis cezasını çektikten sonra şartlı olarak serbest bırakılmalarını ifade eden bir düzenlemedir. Bu uygulama, mahkumun cezasının tamamını infaz etmek yerine, belirli bir süreyi iyi halli olarak geçirmesi durumunda cezasının geri kalan kısmının infaz edilmeden sonlandırılması anlamına gelir. Ancak bu düzenleme, suçun işlendiği tarih, suçun niteliği ve ceza infazına ilişkin çeşitli kanuni düzenlemelere göre farklılık gösterebilir. Özellikle 01.06.2005 tarihinden önce ve sonra işlenen suçlar açısından koşullu salıverilme şartları farklılık arz etmektedir. Bu makalede, genel suçlar, istisnai suçlar ve terör suçları açısından koşullu salıverilmenin nasıl hesaplandığı incelenecektir.

1. 01.06.2005 Tarihinden Önce İşlenen Suçlarda Koşullu Salıverilme

Koşullu salıverilme, 01.06.2005 tarihinden önce işlenen suçlar açısından 647 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun 19. maddesine göre düzenlenmiştir. Bu tarihten önce işlenen suçlar için genel olarak aşağıdaki oranlar dikkate alınarak koşullu salıverilme hesaplanır:

Genel Suçlar:

 - Koşullu salıverilme süresi, cezanın yarısının (1/2) çekilmesi koşuluyla uygulanır. Örneğin, bir mahkum 10 yıl hapis cezası almışsa, bu cezanın 5 yılını çektikten sonra koşullu salıverilme talep edebilir.

 - Aynı şekilde, disiplin cezası olarak verilen hücre hapsi durumlarında da bu düzenleme geçerlidir.

İstisnai Suçlar:

- Bazı suçlar için daha farklı oranlar uygulanır. Bu suçlar arasında, firar, teşebbüs, iğfal gibi suçlar yer alır. Bu suçlar için 2/3 oranında bir ceza çekme şartı aranır.

  - Ayrıca, cezanın bir kısmı infaz edildikten sonra mahkumun disiplin cezası almaması ve iyi halli olması koşulları da dikkate alınır.

Terör Suçları:

- Terör suçlarında ise daha katı koşullar uygulanır. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar için koşullu salıverilme süresi 3/4 olarak belirlenmiştir.

- Terör suçları ve devlete karşı işlenen diğer ağır suçlarda cezanın daha büyük bir kısmı infaz edilmek zorundadır. Ayrıca, bu tür suçlar için disiplin cezaları ve diğer infaz rejimi kuralları daha sıkı bir şekilde uygulanır.

2. 01.06.2005 Tarihinden Sonra İşlenen Suçlarda Koşullu Salıverilme

01.06.2005 tarihinden sonra işlenen suçlar için koşullu salıverilme hesaplamaları, 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’na dayandırılmaktadır. Bu tarihten sonra işlenen suçlarda koşullu salıverilme süreleri ve koşulları şu şekildedir:

Genel Suçlar:

- 5275 sayılı kanunun 107. maddesine göre, genel suçlarda koşullu salıverilme süresi cezanın 2/3’ünün infaz edilmesi koşuluyla hesaplanır. Örneğin, 9 yıl hapis cezası almış bir mahkum, 6 yılını tamamladıktan sonra koşullu salıverilme talebinde bulunabilir.

İstisnai Suçlar:

- Bazı suçlar, genel suçlardan farklı olarak daha ağır koşullara tabidir. Örneğin, mükerrer suçlar, cinsel saldırı, çocuklara karşı işlenen suçlar gibi durumlar için cezanın 3/4’ünün infaz edilmesi gerekmektedir.

- Özellikle mükerrer suçlar açısından, suçun türüne göre farklı oranlar uygulanabilir. Bu durumda, mükerrer suç işleyen kişiler için cezanın daha büyük bir kısmının infaz edilmesi zorunluluğu bulunur.

Terör Suçları ve Devlet Suçları:

- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında değerlendirilen terör suçları için koşullu salıverilme oranı 3/4’tür. Ayrıca, bu tür suçlarda disiplin cezası almama ve cezaevi koşullarında iyi hal gösterme gibi ek şartlar aranır.

- Bu tür suçlarda mahkumun cezaevinde iyi hal göstermesi ve cezaevi disiplin kurallarına uygun davranması koşulu, koşullu salıverilme hakkının elde edilmesinde büyük önem taşır.

3. 30.03.2020 Tarihli Düzenlemelerin Etkisi

30.03.2020 tarihinde yapılan düzenlemeler, ceza infaz rejiminde bazı değişiklikler getirmiştir. Bu düzenlemeler özellikle koşullu salıverilme süreleri üzerinde etkili olmuştur. Yapılan bu düzenlemelerle birlikte bazı suçlar açısından daha avantajlı koşullu salıverilme oranları uygulanmaya başlanmıştır:

Genel Suçlar: 30.03.2020 tarihinde yapılan düzenlemeye göre genel suçlar için koşullu salıverilme oranı %50 olarak uygulanmaya başlamıştır. Yani cezanın yarısının infaz edilmesi koşuluyla mahkumlar koşullu salıverilme talep edebilirler.

İstisnai Suçlar ve Ağır Suçlar:Terör suçları, cinsel saldırı suçları gibi ağır suçlar açısından ise 3/4 oranı korunmuş, bu suçlar için herhangi bir avantajlı koşul uygulanmamıştır.

15 Yaşından Küçük Çocuklara Karşı İşlenen Suçlar: 30.03.2020 tarihli düzenleme ile, 15 yaşından küçük çocuklara karşı işlenen suçlar için de cezanın 3/4’ünün infaz edilmesi zorunlu kılınmıştır.

4. Ortak Hükümler

Koşullu salıverilme hesaplamalarında, suç tarihi ve mahkumun yaşı da dikkate alınan önemli unsurlardır. Suçun işlendiği tarihte 18 yaşını doldurmamış çocuklar için daha avantajlı koşullar uygulanmaktadır. Çocuk mahkumlar için genel olarak cezanın 1/3’ünün infaz edilmesi yeterlidir. Ayrıca, cezaevinde geçirdikleri her 1 gün 2 gün sayılabilir. Bu tür düzenlemeler, çocukların ceza infaz rejimi içinde daha kısa süre kalmalarını sağlamak amacıyla getirilmiştir.

5. Sonuç

Koşullu salıverilme, ceza infaz sistemi içinde mahkumların cezaevindeki davranışlarına göre şartlı olarak serbest bırakılmalarını sağlayan bir düzenlemedir. Ancak bu düzenleme, işlenen suçun tarihi, suçun niteliği ve mahkumun cezaevi koşullarında gösterdiği iyi hal gibi faktörlere göre farklılık göstermektedir. 01.06.2005 tarihinden önce ve sonra işlenen suçlar açısından koşullu salıverilme şartları değişiklik gösterdiği gibi, terör suçları, cinsel saldırı suçları gibi istisnai suçlar için daha ağır koşullar uygulanmaktadır. 30.03.2020 tarihinde yapılan düzenlemelerle birlikte, bazı suçlar için daha avantajlı koşullu salıverilme oranları getirilmiş, bu da ceza infaz rejimini daha esnek hale getirmiştir. Ancak ağır suçlar ve mükerrer suçlar için daha katı infaz kuralları korunmuştur.