Disiplin Kanununda Soruşturma Zaman Aşımı

7068 Sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanunda Soruşturma Zaman

aşımı

Disiplin soruşturmalarının yapılmasında izlenecek yöntem, ceza verilecek fiiller ve ceza vermeye yetkili makam ve kurullar pozitif olarak mevzuatta belirlenmekte, doktrin ve yargısal içtihatlarla da konu ile ilgili disiplin hukuku ilkeleri oluşturulmaktadır.

Disiplin mevzuatında soruşturma yapılmadan ceza verilemeyeceğine yönelik açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak mevzuat hükümleri incelendiğinde disiplinsizliğin öğrenilmesi ile birlikte mevzuatta öngörülen zamanaşımı süresi içinde soruşturmaya başlanması ve soruşturmanın tamamlanması gibi soruşturma yapılması zorunluluğuna işaret eden hükümler yer almaktadır.

657 sayılı Kanundan farklı olarak, 6413 sayılı ve 7068 sayılı Kanunların disiplin soruşturması ile ilgili hükümlerinde257 disiplin amirinin “olayın araştırılması gerektiğine kanaat getirirse” soruşturma yapacağı düzenlenmiştir. Bu düzenleme; eğer disiplin amiri disiplinsizliğe konu olayın araştırılması gerektiğini düşünüyorsa soruşturma yapacağı, aksi halde soruşturma yapmayacağı şeklinde anlaşılabilmektedir. Kanun koyucunun askeri personel ve kolluk personeli için, disiplinin tesis edilmesi ve idame edilmesinde diğer personele nazaran daha hızlı hareket edilmesi ve bazı usul işlemleri ile vakit kaybedilmemesi gerektiği düşüncesi ile istisnai olarak bu takdir hakkını düzenlediği düşünülebilir. Ancak genel kural soruşturma yapılmadan disiplin cezası verilmeyeceği yönündedir ve askeri personel ile kolluk personeli hakkında düzenlenen söz konusu maddeler de disiplin soruşturması yapılması zorunluluğunun istisnasını oluşturmaz.

Anayasa Mahkemesi de askeri personel ve kolluk personeli ile ilgili olarak “olayın araştırılması gerektiğine kanaat getirirse” soruşturma açılacağı yönündeki düzenlemenin disiplin soruşturması yapmadan ceza verilebileceği anlamına gelmediği görüşündedir. Mahkeme söz konusu düzenleme uyarınca yalnızca disiplinsizliğe konu olayın gerçekleşmediği yönünde disiplin amirinin kanaatinin oluşması durumunda soruşturma açılmayacağına, aksi halde disiplin amiri tarafından soruşturma açılmasının zorunlu olduğuna karar vermiştir.

“Anılan Kanun hükümleri sistematik ve amaçsal yorum yöntemleri ile birlikte değerlendirildiğinde, itiraz konusu kuralın, disiplinsizlik teşkil eden bir fiili veya mesleğe aykırı tutum ve davranışını herhangi bir şekilde öğrenen disiplin amirine, olayın araştırılmasının gerektiğine kanaat getirmesi durumunda disiplin soruşturması açma yetkisi tanıdığı anlaşılmaktadır. Buna göre disiplin amiri, olayın araştırılması gerektiğine kanaat getirirse disiplin soruşturması açacak; olayın araştırılmasına gerek görmemesi durumunda ise herhangi bir işlem yapmayacaktır. İtiraz konusu kuralın disiplin amirine disiplin soruşturması açmadan disiplin cezası verme yetkisi tanıması söz konusu değildir.” AYM, 11.04.2019, E: 2019/8, K: 2019/26 (T.C. Resmî Gazete, 17 Mayıs 2019 ve 30777)

Doktrinde kişinin savunmasının alınmış olmasının disiplin soruşturmasının yapılmış olduğunun bir göstergesi olduğunu kabul eden görüşler de mevcuttur.Bu görüşü destekler nitelikte Danıştay kararları da bulunmaktadır.Danıştay tarafından son yıllarda verilen kararlar ise istikrarlı bir şekilde disiplin soruşturması yapılmadan ceza verilmesinin hukuka uygun olmadığı yönündedir.

7068 Sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanunun "Zamanaşımı" başlıklı 29.maddesi;

"Bu Kanunda sayılan fiilleri işleyenler hakkında bu fiillerin işlendiğinin disiplin amiri tarafından öğrenildiği tarihten itibaren;

a) Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kısa ve uzun süreli durdurma cezalarında bir ay içinde,

b) Meslekten çıkarma cezası ve Devlet memurluğundan çıkarma cezasında altı ay İçinde, disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.

(2) Disiplin cezasını gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar. (3) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği, zincirleme suçlarda ise son suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. (4) Fiilin hatalı olarak vasıflandırıldığı veya düzeltilebilir bir şekil noksanlığı bulunduğu gerekçeleriyle disiplin cezasının mahkeme tarafından iptal edilmesi durumunda, kararın kesinleştiği tarihteki yetkili disiplin kurulu veya disiplin amiri, kararın tebliğinden itibaren ceza verme yetki ve sorumluluğu kapsamında yeniden değerlendirme yapar. "

şeklindedir.

Bu fıkrada düzenlenen soruşturma zamanaşımı, işlendiği öğrenilen disiplin fiili hakkında öngörülen belli süre içerisinde soruşturma açılmaması sebebiyle disiplin cezası verilmesini engelleyen zamanaşımıdır(KIRMIZIGÜL, Hüsamettin: Disiplin Suç ve Cezaları ve Denetim Yolları, s.299- LİVANELİOĞLU, Ömer Asım:Memur Disiplin Hukuku, 2B, s.301).

Görüldüğü üzere soruşturma zamanaşımında suç teşkil ettiği düşünülen fiil ve hallerin öğrenildiği tarih esas alınmıştır. Buradaki öğrenme tarihi, disiplin soruşturmasını açmaya yetkili disiplin amirlerinin öğrenme tarihidir. Öğrenmeden kasıt, hal ve fiile ilişkin bilginin, yatkili amirin makamına ulaşmış ve intikal etmiş olmasıdır.

Soruşturma zamanaşımında "fiil ve halin öğrenilmesi" esas alındığından, durumun nasıl ve ne şekilde öğrenildiği önem arz etmektedir. Ortaya işlenmiş bir disiplin suçu olduğunun açık ve net şekilde anlaşıldığı birçok durumda da, suçun idarenin bilgisine ulaştığı tarihin ertesi günü esas almak gerekir.

Kanunda belirtilen 1 ve 6 aylık zamaaşımı süreleri geçtikten sonra disiplin soruşturması yapılması veya ceza verilmesi mümkün değildir. Şüphesiz ki bu yasak hem disiplin amirlerini hem de kurulları kapsar. Disiplin Hukukumuzda zamanaşımının durması ve kesilmesi durumuna da yer verilmemiştir(IŞIKLAR, Celal: Genel Kolluk Disiplin Hükümleri, s.555-559).

Danıştaya intikal eden bir uyuşmazlıkta, 17.05.1987 tarihinde arkadaşına hakaret sebebiyle DMK'nun 125\D-1 bendi uyarınca verilen kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının, 18.05.1987'de dilekçeyle öğrenildiği, ancak Kaymakamlıkça 26.06.1987 tarihinde soruşturması tayin edildiği dikkate alındığında, Kanunun 127nci maddesinde öngörülen 1 aylık süre geçtikten sonra soruşturmaya başlanıldığında soruşturma zamanaşımına uğradığına karar verilmiştir(Dnş.10.D., 20.03.1991, E-1988\2495-K.1991\1002).