Keşide Edilmeyen Çek Yaprağı Hakkında İptal Davası Açılamaz

KEŞİDE EDİLMEYEN ÇEK YAPRAĞI HAKKINDA İPTAL DAVASI AÇILAMAZ

Kaybedilen boş çek yaprağı kıymetli evrak hükmünde değildir. Her ne kadar doktrinde bazı yazarlar tarafından boş çek yaprağı için de iptal davası açılabilmesi gerektiği savunulmakta ise de;

Boş çek yaprağının, dolayısıyla boş çek defterinin kaybolması halinde, hesap sahibi hem bankayı haberdar ederek onu ikaz etmeli, hem de iptal davası açabilmelidir.” (POROY/TEKİNALP; Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, Gözden Geçirilmiş 19. bası, İstanbul 2010, s. 332).

Çek iptali, TTK'nunda tarif edilen unusurları taşıyan "kambiyo senedi vasfını taşıyan" belge için geçerlidir. Bu nedenle bu çek yaprakları için çek iptal davası açmak mümkün değildir.

Keşidecinin ileride ele geçirenlerce doldurulup hak iddia edilmesi halinde menfi tespit davası açma hakkı vardır.

Türk Ticaret Kanunu’nun mülga edilen 711. Maddesi uyarınca, keşideci çekin kendisinin veya üçüncü bir kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu iddialarında ise muhatabı çeki ödemekten men edebiliyordu ve muhatap bu talebe kesin uymalı idi. Ödemeden men talimatı diğer hukuki tedbirlerden ayrı ve kendine özgü tedbir çeşidi olarak düzenlenmişti.

18.02.2009 tarihinde kabul edilen ve 28.02.2009 Tarihli ve 27155 Sayılı Resmî Gazete (Mükerrer)’de yayınlanarak yürürlüğe giren 5838 Sayılı Yasa’nın 32. maddesinin 19. fıkrasıyla Türk Ticaret Yasası’nın son yıllarda meşhur olan 711. maddesinin 3. fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. Bu nedenle artık kanunumuzda Ödemeden men talimatı gibi bir kurum yoktur.

Bu konuyla ilgili önemli bir Yargıtay kararı şu şekildedir;

T.C.

YARGITAY

11. HUKUK DAİRESİ

E. 2009/4854

K. 2010/10469

T. 18.10.2010

• ZAYİ NEDENİYLE ÇEK İPTALİ DAVASI ( Keşide Edilmeyen Çek Yaprağı Hakkında Zayi Davası Açılamayacağı - Hasımsız Çek İptali Davası Açma Hakkının Hamile Tanındığı )

• KEŞİDE EDİLMEYEN ÇEK HAKKINDA İPTAL DAVASI AÇILMASI ( Hasımsız Çek İptali Davası Açma Hakkının Hamile Tanındığı - Davanın Reddine Karar Verileceği )

6762/m.711

ÖZET : Zayi nedeniyle çek iptali davasında keşide edilmediğinden çek yapraklarının tedavüle konmuş sayılamayacağı bu nedenle davacının zayi nedeniyle iptal davası açamayacağı, ileride ele geçirenlerce doldurulup hak iddia edilmesi halinde hesap sahibinin menfi tespit davası açma hakkı olduğu, zayi nedeniyle hasımsız çek iptali davası açma hakkının hamile tanındığı gerekçesiyle davanın ve ihtiyati tedbir isteminin reddine karar verilmesi hukuka uygundur.

DAVA : Hasımsız olarak açılan davada Karabük 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nce verilen 23.03.2009 tarih ve 2009/134 - 2009/102 sayılı kararın Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, müvekkili şirkete ait 23 adet çek yaprağının doldurulmamış ve imzalanmamış olarak kaybolmuş veya çalınmış olması nedeniyle müvekkil şirketin ilgili banka şubelerine müracaat ederek 23 adet çek yaprağı hakkında 6762 sayılı TTK'nun 711/3. Maddesi uyarınca ödemeden men talimatı verildiğini, ancak 5838 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 32., 119. maddesi ile TTK'nun 711/3. maddesinin yürürlükten kaldırılması ve yerine yeni bir yasal düzenleme getirilmemiş olması nedeniyle hamile tanınan çek iptali davası açma yetkisinin keşideciler için de doğmuş olduğunu kabul etmek gerektiğini ileri sürerek, 23 adet çek yaprağının iptali ve dava sonuçlanıncaya kadar çeklere ihtiyati tedbir ile ödeme yasağı konulmasını talep ve dava etmiştir.

Dava, hasımsız olarak açılmıştır.

Mahkemece, keşide edilmediğinden çek yapraklarının tedavüle konmuş sayılamayacağı bu nedenle davacının zayi nedeniyle iptal davası açamayacağı, ileride ele geçirenlerce doldurulup hak iddia edilmesi halinde hesap sahibinin menfi tespit davası açma hakkı olduğu, zayi nedeniyle hasımsız çek iptali davası açma hakkının hamile tanındığı gerekçesiyle davanın ve ihtiyati tedbir isteminin reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.

Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacı vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde değildir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davacı vekilinin bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı bakiye 01,55 TL temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 18.10.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Uygulamada bankaların keşideciye teslim ettikleri çekler için kanundan doğan asgari ödeme yükümlülükleri nedeniyle taşınır/taşınmaz mallar üzerinde ipotek veya rehin yoluna gittikleri bu nedenle de çek keşidecilerinin kaybolan boş çek yapraklarını iptal ettiremediklerinden dolayı mağdur oldukları görülmektedir.

Çek Kanununun 3’üncü maddesine 31.01.2012 tarihinde 6273 sayılı kanun ile eklenen 9’uncu fıkrada; “Çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi hâlinde, muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu sona erer.” Hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm, 31.01.2012 tarihinden sonra basılan çekler (yeni çekler) yönünden geçerlidir. Bu tarihten önce basılan çeklere (eski çeklere) ilişkin olarak bankanın asgari ödeme yükümlülüğünün hangi tarihe kadar devam edeceği Çek Kanununun Geçici 3. Maddesinde gösterilmiştir.

Çek Kanununa 31.01.2012 tarihinde 6273 sayılı kanun ile eklenen Geçici 3. maddenin 4’üncü fıkrasında;

“Bankaların müşterilerine verdikleri eski çek defterleriyle ilgili olarak, muhatap bankanın 3 üncü maddenin üçüncü fıkrasına göre ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu 30/6/2018 tarihinde sona erer” denilmektedir.

Kanun hükmünden anlaşıldığı üzere; eski çek yapraklarıyla ilgili olarak bankanın ödeme yükümlülüğü 30.06.2018 tarihine kadar devam edecektir.

Bu nedenle banka ipoteği veya rehinini kaldıramadığı için mağduriyet yaşadığını düşünen çek sahipleri dilerlerse 30.06.2018 tarihine kadar bekleyebilirler.

Av. Muhammed SARIKAYA